Nazwa Radlin pochodzi prawdopodobnie od „Radły”.Pierwsza wzmianka na temat Radlina pochodzi z 1291 r. i mówi o przekazaniu przez rycerzy Jana i Wojciecha, synów Czesława z Galewa posiadłości Radlino Marcinowi ze Staniewa w celu osadzenia miejscowości na prawie niemieckim.
Wśród najbardziej znanych i zasłużonych dla kraju postaci związanych
z Radlinem należy wymienić:
- Andrzeja Opalińskiego ur. w 1540 r. – marszałka wielkiego koronnego na dworze króla Henryka Walezego, zaufanego sługi czterech królów Polski; słynny nagrobek Andrzeja Opalińskiego i jego żony Katarzyny znajduje się w radlińskiej kaplicy,
- Andrzeja Opalińskiego ur. w 1575 r. – syna marszałka wielkiego koronnego, biskupa poznańskiego, szambelana papieskiego; jego nagrobek znajduje się na południowej ścianie kościoła w Radlinie,
- Piotra Opalińskiego ur. w 1600 r. – wojewodę podolskiego i kaliskiego, zasłużonego podczas walk ze Szwedami, kilkakrotnie wymienianego w „Potopie” H. Sienkiewicza; jego portret widnieje w kaplicy radlińskiej po prawej stronie w pobliżu ołtarza Matki Boskiej Szkaplerznej,
- Kazimierza Nestora Sapiehę ur. w 1754 r. – marszałka konfederacji litewskiej
na Sejm Czteroletni, uczestnika powstania kościuszkowskiego.
Największym skarbem architektury Radlina i okolic jest kościół z kaplicą i nagrobkiem Andrzeja i Katarzyny Opalińskich. Budowę kościoła w ok. 1688 r. przypisuje się muratorowi z Poznania Grzegorzowi Lendzowi. Budowę kaplicy datuje się na ok. 1600 r. a nagrobka
na ok. 1605 r. Istnieje kilka hipotez na temat autorstwa pomnika, które wskazują na silne związki z dziełami Włochów tworzących w Polsce, jednak jednoznacznie nie odpowiedziano kto stworzył nagrobek w Radlinie.
Ważniejsze daty z historii kościoła p.w. św. Walentego w Radlinie
ok. 1587 r. – w Radlinie powstaje drewniany kościół pod wezwaniem Maryi Panny i św. Walentego ufundowany przez marszałka wielkiego koronnego Andrzeja Opalińskiego
ok. 1600 r. – do drewnianego kościoła dobudowano murowaną kaplicę
ok. 1605 r. – ukończono budowę nagrobka Andrzeja i Katarzyny Opalińskich
1678 r. – kościół w Radlinie figuruje już w dokumentach kościelnych jako kościół parafialny
ok. 1685 r. – pożar drewnianego kościoła
1688 r. – konsekracja nowego murowanego kościoła, który stoi do dziś, zbudowanego
przez wojewodę łęczyckiego Piotra Opalińskiego
1783 r. – pożar kościoła – spłonął dach
1835 r. – zamknięcie kościoła jako konsekwencja prowizorycznej odbudowy spalonego
dachu w 1783 r.
1837 r. – remont świątyni i przywrócenie jej do życia
1854 r. – odnowienie kościoła
1868 r. – odnowienie kościoła
1889 r. – odnowienie kaplicy przez Władysława Marcinkowskiego, nakładem Hugona
Radolińskiego
1895 r. – tynkowanie kościoła
1948-1950 r. – gruntowny remont kościoła i uporządkowanie wnętrza
1967 r. – odnowienie wnętrza
1989 r. – prace konserwatorskie
?? – odnowienie wnętrza – stan współczesny
?? – dobudowanie kostnicy przykościelnej
W kościele znajduje się m.in.
- kaplica z nagrobkiem marszałka wielkiego koronnego Andrzeja Opalińskiego i jego żony Katarzyny,
- ołtarz z obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej z 1658 r., który również mieści się
w kaplicy, - na ścianie południowej – nagrobek biskupa poznańskiego Andrzeja Opalińskiego
z czarnego marmuru z ok. 1630 r., - miedziana chrzcielnica z 1685 r.
Ważniejsze daty z historii pałacu w Radlinie
między 1570 a 1592 – zbudowano pałac w Radlinie, którego fundatorem był marszałek
wielki koronny Andrzej Opaliński /p>
1700 r. – wniesienie Radlina w posagu przez dziedziczkę Radlina Ludwikę z Opalińskich
księciu Janowi Kazimierzowi Sapiesze, pałac zaczął popadać w ruinę
1730 r. – próba przebudowy pałacu
1773 r. – ze względu na kłopoty finansowe posiadłość radlińską sprzedano Janowi
Nestorowi Sapiesze
1791 r. – sprzedaż Radlina niemieckiej rodzinie Kalkreuthów przez Jana Nestora
Sapiechę, następnie przejęcie Radlina przez rząd pruski
1840 r. – kupno Radlina od rządu pruskiego przez dziedzica Jarocina Władysława
Radolińskiego herbu Leszczyc
1851 r. – decyzja o rozbiórce pałacu po wypadku w 1851 r. (w załączeniu przedstawiono
notatkę z księgi zmarłych z 1851 r.),
materiał z pałacu posłużył później do budowy gorzelni, stajni oraz obór
Pałac stanowił prostokąt 40×70m a przyległy do niego ogród, gdzie obecnie znajduje się cmentarz parafialny to kwadrat 70×70m.
Historycy badający dzieje pałacu w Radlinie przypisują jego budowę nadwornemu architektowi Stefana Batorego Santi Gucciemu. Świadczyć ma o tym styl podobny do prac architekta w Baranowie i Łobzowie. Dodatkowym argumentem są niezwykle bliskie powiązania fundatora pałacu Andrzeja Opalińskiego z dworem króla.